Schottenstein (Skała z medalionem) koło Skały.

Przebicie się rzeki Bóbr przez północną ścianę Kotliny Jeleniogórskiej dało bezpośrednio, lub pośrednio początek wielu geologicznym pomnikom przyrody¹⁾. W pobliżu rzeki znajdują się inne, z których Schottenstein (Skała z medalionem) zajmie nas dzisiaj. Sześć kilometrów na północ od Lwówka, na szarej skale wznosi się zamek Hohlstein (Skała), dumna budowla o wielowiekowej historii²⁾ , która niegdyś wzniesiona została nad skalną grotą. Z jego nazwą związanych jest wiele rodzin. Książę Blücher tworzył tu śmiałe plany bitewne, a Theodor Körner odwiedził zamek w 1809 roku podczas swojej geologicznej wędrówki po Śląsku. W wierszu - jest to sylabiczna zagadka o wsi Skała - dziękował za gościnę, z której korzystał³⁾. Teraz masywny budynek stoi samotny, opuszczony i pusty. Okiennice są zamknięte, a zwiedzanie wnętrz z przewodnikiem, które kiedyś było zwyczajem, już się nie odbywa. Pozostał tylko piękny widok na rozległą dolinę Bobru, wspaniały park i skałę Schottenstein. Już na krótkim podejściu z wioski do zamku mijamy skaliste skarpy i oderwane wieże skalne. Materiałem skalnym okazuje się być piaskowiec, tzw. górny kamień ciosowy z młodszej kredy (górny Emscher c 7 wg Scupin)⁴⁾. W przełomie jest to jednolicie ziarnista skała - biaława i twarda. Rozciąga się ona wąskim grzbietem daleko na zachód (kamieniołomy koło Małych Rakowic) i wschód (kamieniołomy koło Czapli), ma na sobie zamek Hohlstein i posiada wspaniałe pomniki przyrody tzw. Husarensprung (Skok Huzara) nad Bobrem koło Żerkowic i Schottenstein (kwadrans od zamku Hohlstein). Schottenstein (Schattenstein, Schartenstein) to wolnostojąca wieża skalna o podstawie kwadratu na stromym zboczu, która jako twarda skała osadowa oparła się niszczycielskim siłom. Drewniany most łączy jej szczyt z pobliskimi wzniesieniem. Skała jest nieregularnie spękana i miejscami wykazuje zwietrzenie typu "plaster miodu"⁵⁾, co widać jeszcze wyraźniej w miejscowości Skała (patrz wyżej) oraz na Panieńskich Skałach (piaskowiec ciosowy - Jungfernstübchen) i w Szwajcarii Lwóweckiej. Wysokość bezwzględna Schottenstein jest trudna do oszacowania, około 15 metrów - na szczycie wynosi 259 metrów nad poziomem morza.  Krajobrazy z piaskowca ciosowego nierzadko słyną z wolnostojących wież skalnych, wystarczy wspomnieć o skalnych miastach Heuscheuer (Góry Stołowe) i Adersbach-Wekelsdorf  (Skały Adrszpacko-Teplickie, min. Głowa Cukru (Zuckerhut)). Szwajcarii Saksońskiej nie są obce również iglice skalne (np. "Barbarina"). W przeciwieństwie do tego, cztery (chronologiczne) poziomy lwóweckiego (Quadersandstein) piaskowca ciosowego mają mniejszą tendencję do tworzenia wież, są to głównie ściany i strome zbocza, a nawet w rezerwacie przyrody Szwajcaria Lwówecka wolno stojące filary nie są imponujące. Schottenstein jest więc geologiczną osobliwością. Jej położenie na tle krajobrazu podnosi wartość jako pomnika przyrody. Szczególnie wspaniały jest widok z podnóża skały w górę i w kierunku drewnianej kładki.

Jeśli zejdziemy z malowniczej skały, miniemy jej podnóże, to będziemy mieli okazję zwiedzić w Żerkowicach bazalt kolumnowy⁶⁾ , który przebił się przez górny  piaskowiec ciosowy, oraz skały Skok Huzara. Podobno w czasie wojen śląskich ścigany przez Austriaków pruski huzar zeskoczył z tego piaskowcowego muru wznoszącego się 20 metrów pionowo od Bobru i w ten sposób uciekł swoim prześladowcom.  Obszar wokół Skały jest łatwo dostępny z Lwówka dzięki dwóm liniom pocztowego omnibusa, które kursując z jednej strony dochodzą do Chmielna i Gaszowa (ok. 2 km od Skały), a z drugiej strony Żerkowice (2 km do Skały, 1 km do Schottenstein).

                                                                                                                                                                                            Dr Gerhard Dittrich                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               Przekład z pomocą www.deepl T.B.

  -------------------

1) Der Wanderer im Riesengebirge, Februar   1933, S. 24 f., April 1935, s. 64 f.

2) Heimatbuch des Kreises Löwenberg i. Schies.,  2. Aufl. S. 132 ff.

3) Heimatbuch des Kreises Löwenberg i. Schies.,  S. 135 ff.

4) Prof. H. Scupin, Geolog. Führer durch die Nord-Sudeten, Berlin 1933, S. 137 f.

Określenie nadrzędne Emscher jest przestarzałe i nieużywane, obecnie okres/system to górna/późna kreda: santon i koniak (86,3 ±  0,5 do 86,3 ± 0,5 mln lat temu) – T.

5) Der Wanderer im Riesengebirge, Juli 1933, S. 112 f. Naturschutz, Neudamm, März 1933, S. 93

6) Der Wanderer im Riesengebirge, September 1935 S. 148 ff.

Wyrobisko bazaltu za budynkami posesji nr 32. Dawniej była tabliczka na drzewie informująca - pomnik przyrody -T.